დროის სასწაულები, სიცოცხლის, პრიმიტიული ფორმები ჯერ კიდევ არსებობენ დედამიწის ცხელ წყლებში. ისინი აძლევენ ტბებს ლურჯ-მწავენე შეფერილობას, მათ არქე ბაქტერიები ეწოდებათ. ყველა მათგანი დედამიწის სითბოთი იკვებება, გარდა ციანობაქტერიებისა, მხოლოდ მათ შესწევთ უნარი ენერგია მზისგან მიიღონ. ისინი ყველა გუშინდელი და დღევანდელი მცენარეების საბედისწერო წინაპრები არიან. ჩვენი პლანეტის ბედი ამ პაწაწინა ბაქტერიებმა და მათმა მილიარდობით შთამომავალმა შეცვალა, მათ შეცვალეს დედამიწის ატმოსფერო.
ციანობაქტერიები ყველა გუშინდელი და დღევანდელი მცენარეების საბედისწერო წინაპრები არიან. ჩვენი პლანეტის ბედი ამ პაწაწინა ბაქტერიებმა და მათმა მილიარდობით შთამომავალმა შეცვალა, მათ შეცვალეს დედამიწის ატმოსფერო.
ციანობაქტერია, რომელსაც ასევე ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეებს უწოდებენ, არის მიკროსკოპული ორგანიზმები, რომლებიც ბუნებრივად გვხვდება ყველა სახის წყალში. ციანობაქტერიას შეუძლია სწრაფად გამრავლდეს, შექმნას ყვავილობა, რომელიც ვრცელდება წყლის ზედაპირზე.
მიუხედავად იმისა, რომ ციანობაქტერიებს არ აქვთ ფორმის დიდი მრავალფეროვნება და ისინი მიკროსკოპულია, ციანობაქტერიები მდიდარია ქიმიური მრავალფეროვნებით. ციანობაქტერიები ბაქტერიების ნაკადს წარმოქმნიან. ეს ბაქტერიები ერთადერთი პროკარიოტები არიან, რომლებსაც შეუძლიათ მზის სხივების გამოყენება ენერგიისა და წყლისთვის, როგორც ელექტრონების წყარო ფოტოსინთეზში (ჟანგბადის ფოტოსინთეზი). ციანობაქტერიები წყალში „ყვავიან“ და ძალიან სწრაფად მრავლდებიან. ყვავილობა შეიძლება ჩამოყალიბდეს თბილ, ნელა მოძრავ წყლებში, რომლებიც მდიდარია საკვები ნივთიერებებით. ციანობაქტერიების ყვავილობას სჭირდება საკვები ნივთიერებები გადარჩენისთვის. ციანობაქტერია წელიწადის ყველა დროს „ყვავილობს“ , მაგრამ ყველაზე ხშირად ეს ხდება ზაფხულის ბოლოს ან შემოდგომის დასაწყისში. ჩვენ შეიძლება დავინახოთ ან ვერ დავინახოთ ციანობაქტერიების აყვავება. ისინი ზოგჯერ რჩებიან წყლის ზედაპირის ქვემოთ. ყვავილობა შეიძლება იყოს ლურჯი, ღია მწვანე, ყავისფერი ან წითელი.
ციანობაქტერიები პირველი ორგანიზმებია, რომლებმაც ჟანგბადი გამოიმუშავეს. მათ მკვეთრად შეიცვალეს დედამიწის სიცოცხლის ფორმების შემადგენლობა და გამოიწვიეს ანაერობული ორგანიზმების თითქმის გადაშენება.
ციანობაქტერიები გავრცელებულია ხმელეთისა და წყლის გარემოს მრავალფეროვნებაში: შიშველი ქანები, დროებით დატენიანებული ქანები უდაბნოებში, მტკნარი წყალი, ოკეანეები, ტენიანი ნიადაგი და ანტარქტიდის კლდეებში.
ციანობაქტერიები შედიან ფოთლის ქსოვილში, სტომატის მეშვეობით და ახდენენუჯრედშორისი სივრცის კოლონიზაციას, ქმნიან ციანობაქტერიულ მარყუჟს. ფესვის ზედაპირზე, ციანობაქტერიები ავლენენ ორი სახის კოლონიზაციის ნიმუშს;
ციანობაქტერიები ფოტოსინთეზურ პიგმენტს იყენებენ, ესენია: კაროტინოიდები, ფიკობილინები, ქლოროფილის სხვადასხვა ფორმები, რომლებიც ენერგიას შთანთქავენ სინათლისგან. ჰეტეროტროფული პროკარიოტებისგან განსხვავებით , ციანობაქტერიებს აქვთ შიდა გარსები. ეს არის გაბრტყელებული ჩანთები, რომელსაც ეწოდება თილაკოიდები, სადაც ტარდება ფოტოსინთეზი. ფოტოტროფული ევკარიოტები, როგორიცაა მწვანე მცენარეები, აწარმოებენ ფოტოსინთეზს პლასტიდებში.
ციანობაქტერიები ძალიან მნიშვნელოვანი ორგანიზმებია მრავალი მცენარის ჯანმრთელობისა და ზრდისთვის. ისინი ორგანიზმების იმ მცირე ჯგუფიდან ერთ-ერთია, რომელსაც შეუძლია ინერტული ატმოსფერული აზოტის გარდაქმნა ორგანულ ფორმად, როგორიცაა ნიტრატი ან ამიაკი. ეს არის აზოტის ეს “ფიქსირებული” ფორმები, რომლებიც მცენარეებს სჭირდებათ მათი ზრდისთვის
არსებობს ციანობაქტერიის 150 გვარი, რომელიც შეიცავს დაახლოებით 2000 სახეობას, რომელთაგან 46-ს აქვს ტოქსინის წარმომქმნელი შტამი.
ციანობაქტერიები ასევე აყალიბებენ სიმბიოზურ ურთიერთობას ბევრ სოკოსთან, ქმნიან კომპლექსურ სიმბიოტურ „ორგანიზმებს“, რომლებიც ცნობილია როგორც ლიქენები.
ციანობაქტერიების მრავალი სხვა სახეობა წარმოქმნის პოპულაციებს, რომლებიც ტოქსიკურია ადამიანებისა და ცხოველებისთვის.
ციანობაქტერიების ზოგიერთ შტამს შეუძლია წყლის გარემოში ძლიერი ტოქსინების წარმოქმნა. ეს ტოქსინები მეორადი მეტაბოლიტებია, რომლებიც გარემოში ექსტრემალური პირობებში გამოიყოფა ევტროფიულ გარემოში, მინერალური ნივთიერებების მაღალი კონცენტრაციით, მაგალითად ფოსფორით და pH– ის და ტემპერატურის განსაკუთრებული პირობებით.
ციანობაქტერია ასევე არის გრამუარყოფითი შეღებვის ბაქტერია, რომელიც შეიძლება იყოს ერთუჯრედიანი ან შექმნას კოლონიები ძაფების, ფურცლების ან ღრუ სფეროების ფორმის სახით.
გამოყენებული ლიტერატურა:
ციანოპროკარიოტების ტაქსონომიური კლასიფიკაცია
ბაქტერიების წარმომავლობა
მიკრობიოლოგიის გაღმავებული კურსი
მცენარეების ფოტოსინთეზი