ბუნებისგან ადამიანი იღებს მატერიალურ რესურს, რომელიც მას ესაჭიროება, თუმცა ხშირად ხდება რესურების გაუფრთხილებლობა, რაც იწვევს ეკოლოგიური წონასწორობის დარღვევას, რაც დამანგრეველად მოქმედებს საზოგადოებასა და გარემოზე.
აღარავინ დაობს იმაზე, რომ გეოგრაფიული გარემო ანუ ადამიანის გარემომცველი სივრცე, სადაც იგი არსებობს, საფრთხეშია. გარემოს დაბინძურების პრობლემა ახალი არ არის. „ჯერ კიდევ მე-13 საუკუნეში ლონდონში ბინების გასათბობად ქვანახშირის გამოყენებისათვის მკაცრად სჯიდნენ. მოსახლეობის ზრდასთან ერთად საკითხი უფრო გამწვავდა, ინდუსტრიალიზაციის ეპოქაში კი გლობალური ხასიათი მიიღო. “სადაც ბოლია, იქ ფულია” – სწორი გამონათქვამი იყო, მაგრამ სამეცნიერო-ტექნიკურმა პროგრესმა სიკეთესთან ერთად ბევრი პრობლემაც წარმოშვა. დღეისათვის მნიშვნელოვნად არის დაბინძურებული ატმოსფერო, შიგა წყლები, ოკეანე და ნიადაგები. ადამიანის ინტენსიური, ზოგჯერ კი წინდაუხედავი საქმიანობის შედეგად ირღვევა ბუნებაში ჩამოყალიბებული წონასწორული პროცესები, ხდება ნახშირბადის მიმოქცევის ანთროპოგენური დეფორმაცია, რასაც მოჰყვა კლიმატის შეცვლა. „
„ადამიანი განაგებს ბუნებას მანამდე ვიდრე ანგარიშსს უწევს მის კანონებს“ ბუნებაზე ზემოქმედების ფორმები მრავალნაირია, მათ შორის აღსანიშნავია:
დედამიწის ზედაპირის ხელოვნური გარდაქმნები და რელიეფის ანთროპოგენური ცვლილებები, რომელიც ვლინდება ყორღანების, ტერიკონების, მიწაყრილების, ქვაბულების, თხრილების სანგრების, გვირაბების წარმოქმნაში. მათი უდიდესი ნაწილი ბუნებრივი პროცესების ზემოქმედებითა და ერთიანი ბუნებრივი კანონების მიხედვით განიცდის განვითარებას.
წყლის რესურსების ათვისება. წყალი გამოიყენება მორწყვის მიზნით ასევე ენერგეტიკაში. წყლის არათანაბარი გადანაწილების გამო, ადგილი აქვს ტბებისა და ჭაობების ამოშრობას. ეს რა თქმა უნდა ძირეულ ცვლილებებს იწვევს: მშრალ ადგილებს ოაზისები იკავებს, მდინარეთა შეგუბებით იქმნება წყალსაცავები, იცვლებათა მდინრეების ეროზიისა და აკუმულაციის რეჟიმი, ჭაობების ამოშრობა ზრდის სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებს და ასევე იცვლება მიკროკლიმატი.
ადგილობრივი ჰავის შეცვლა. ადგილობრივი ჰავის შეცვლის ანთროპოგენური ფორმაა ტყის გაჩეხვა, ჭაობების ამოშრობა, ატმოსფეროში ნახშირბადის ხელოვნური შემოტანა, დატბორვა.
გარემოში ტექნოგენური ნივთიერებების ემისიის უმძლავრესი წყაროა მრეწველობა, რომელიც გამოირჩევა მასშტაბურობით, გამონაბოლქვი აირებისა და ჩამდინარე წყლების ნაირფეროვნებით და სიუხვით. გარემოს დაბინძურების წყაროები ერთმანეთთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული. მრეწველობის ან სოფლის მეურნეობის განვითარება შეუძლებელია ენერგეტიკის, ან ტრანსპორტის გარეშე და პირიქით. ადამიანის პრაქტიკული საქმიანობის ერთ-ერთი სფეროა სამთო-მომპოვებელი წარმოება. მოპოვებული წიაღისეულის რაოდენობა ხშირად ბევრად მეტია, ვიდრე ბუნებრივ მიმოქცევაშია. ნედლეულის მოპოვების პროცესში (განსაკუთრებით ღია კარიერების გამოყენებით) მნიშვნელოვნად ზიანდება გარემო. მაგალითად ჭიათურისა და მარნეულის შემოგარენი გამოდგება. ეკოლოგიური გართულების მიზეზია აგრეთვე მაღაროს წყლები და მადანსაცავები. მაგალითად, რაჭის დარიშხანის სულფიდური მადნების მაღაროს წყლებში დარიშხანის კონცენტრაცია 0,5-1,0 მგ/ლ-ია, მადნის ნარეცხ წყლებში კი 8-10 მგ/ლ. მადნეულის კარიერის წყლები 40-50 მგ/ლ-დე სპილენძს და თუთიას შეიცავენ, მაღალია მათი მჟავიანობაც. გაზრდილი მჟავიანობით გამოირჩევა ქვანახშირის მაღაროს წყლებიც (pH 2,5-4,5). მდინარეების დაბინძურების მძლავრი წყაროა მადნების გამამდიდრებელი ფაბრი-კების ჩამდინარე წყლები. მდინარე ყვირილა ამის “კარგი” მაგალითი იყო. მძიმე ლითონების ბუნებრივი მიმოქცევა და ანთროპოგენური ემისია გარემოში (ათასი ტ/წელი)
გამოყენებული ლიტერატურა:
გარემო და მდგრადი განვითარება
გარემო და მასთან დაკავშირებული ეკოლოგიური
პრობლემები