ნარჩენები

თეორიულად თითქმის ყველაფერი ნარჩენებას იქცევა. გამოუყენებელი პროდუქციის ნარჩენები არის პროდუქტების ნარჩენები, ნედლეული, ნაკეთობები , რომლებიც წარმოიქმნება მოხმარების ან წარმოების პროცესში. იგი არის ასევე საქონელი, რომელმაც დაკარგა თავისი სამომხმარებლო ფუნქცია, თუმცა ნარჩენების შემდგომი გამოყენება შესაძლებელია. ნარჩენები ასევე შეიძლება განვმარტოთ, როგორც ნივთი, რომელმაც მფლობელის თვალში დაკარგა ღირებულება. ნარჩენებად შეიძლება იქცეს ყველაფერი, მათ შორის ძველი ქარხნები, ვადაგასული საკვები პროდუქტი, დაბინძურებული ლანდშაფტი და ა.შ.

ბიოსფეროს დაბინძურება ერთ-ერთ აქტუალურ პრობლემას წარმოადგენს. დღესდღეისობით ბიოსფეროში 400 მილიონი ტონა ნარჩენი გროვდება. კვლევების მიხედვით ადამიანის კეთილდღეობის ზრდასთან ერთად იზრდება საყოფაცხოვრებო ნარჩენების რაოდენობაც.

ნარჩენები წარმოადგენენ გარემოს ქიმიური, ბიოქიმიური და ბიოლოგიური დაბინძურების წყაროს, რომლებიც იერსახეს უცვლიან და აბინძურებენ ლანდშაფტებს, ბიოსფეროს, ლითოსფეროს, ჰიდროსფეროს და რა თქმა უნდა, მავნე ზემოქმედებას ახდენენ ადამიანის ჯანმრთლობაზე. ისინი საფრთხეს უქმნიან ევოლუციის პროცესში გარემოში ჩამოყალიბებულ წონასწორობას. ყოველწლიურად მყარი საყოფაცხოვრებო ნარჩენების რაოდენობა 1-4 % -ით იზრდება.

ნარჩენბი გროვდება სანქცირებულ და ასევე უკანონო სანაგვსაყრელებზე. ამ ტერიტორიებზე ხდება ყოველგვარი ტექნიკური და სანიტარული ნორმების გათვალისწინებით ნარჩენების დაყრა. მათ საკმაოდ დიდი ტერიტორიები უჭირავთ და წარმოადგენენ გაბინძურების მნიშვნელოვან კერას.

“ორგანული ნარჩენები, როგორებიცაა ეზოში მცენარეების გასხვლისას დარჩენილი ტოტები, საჭმლის ნარჩენები სამზარეულოდან და ა.შ, მთლიანი ნაგვის 40%-ს წარმოადგენენ. მათი ბუნებრივად გადამუშავება ნაგავსაყრელებზე წაღებული ნარჩენების რაოდენობას ამცირებს.”

ნაგავყსაყრელ პოლიგონს ხდება უკვე დახარისხებული საყოფაცხოვრებო და სამრეწველო ნარჩენების მიღება და გადამუშავება. ასევე ხდება ბიომასის გადამუშავება და კომპოსტის მიღება. პოლიგონი არის მყარი ნარჩენების გაუვნელობის ყველაზე მარტივი და გავრცელებული ნაგებობა. პოლიგონზე წარმოქმნილი ჩამდინარე წყლები იწმინდება. ამ ტერიტორიაზე დაუშვებელია კაპიტალური მშენებლობები, სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოყვანა.

დაბინძურებულ ქალაქში ძნელია საყოფაცხოვრებო და საზოგადოებრივი სისუფთავის შენარჩუნება. როდესაც ნაგავი გროვდება, ორგანული ნივთიერებები იხრწნება და გარემოში გამოიყოფა აზოტისა და გოგირდის ოქსიდები, გოგრდწყალბადი, ამიაკი, ფენოლი, დიოქსინები და სხვა ცუდი სუნის მქონე გაზები. მყარი საყოფაცხოვრებო ნარჩენები შეიცავენ მინერალურ და ორგანულ შენაერთებს, რომელთა შემადგენლობაში შედის საკვების ნარჩენები, მეტალები, ტყავი, მერქანი, ქსოვილი და სხვა. ნაგავმა შეიძლება გამოიწვიოს ინფექციური დაავადებები. ზაფხულობით ნაგავზე მრავდება მავნე მწერებისა და ბუზების რაოდენობა. ყველაზე საგანგაშო კი ისაა რომ ნარჩენები კავშირშია კლიმატის გლობალურ ცვლილებასთან.

არსებობს ორგანული და არაორგანული, წვადი და უწვადი ნარჩენები:

უტილიზებული სამრეწველო ნარჩენებია:

ნავთობისა და ნავთობპროდუქტების ნარჩენები

საპოხგამაციებელი სითხეები

პასტისებური წვადი ნარჩენები

მყარი წვადი ნარჩენები

ნავთობსემცველი ჩამდინარე წყლები

პოლიმერული მასალების ნაჩენები

მჟავეები და ტუტეები

ტოქსიკური ქიმიური წარმოების ნარჩენები

ენერგეტიკული ნარჩენები(სითბო, ხმაური, რადიაციული და ელექტრომაგნიტური გამოსხივება).

მრეწველობის თითოეულ ნარჩენების საკუთარი კლასიფიკაცია აქვს. სამრეწველო ნარჩენები 4 ჯფუფად იყოფა:

განსაკუთრებით საშიში

ძლიერ საშიში

ზომიერად საშიში

მცირედ საშიში

მყარი მუნიციპალური ნარჩენი კომპლექსური ნედლეულია, რომლის შემადგენლობაშიც შედის 2-3 % ფერადი ლითონები, 25-40% საკვების ნარჩენები, 10-15 % პლასტმასები და სხვა.

საყოფაცხოვრებო ნარჩენების ქიმიური შემადგენლობა შესწავლა აუცილებელია, რადგან რადგან ისინი შეიძლება გამოვიყენოთ სასუქებად ან ბიოსაწვავად.

„ნარჩენების მართვის კოდექსის“ მოთხოვნათა შესაბმისად ნარჩენების წარმომქმნელი და ნარჩენების მფლობელები ვალდებული არიან, ნარჩენები თავად დაამუშაონ ან შეგროვების, ტრანსპორტირებისა და დამუშავების მიზნით გადასცენ შესაბამისი უფლების მქონე პირებს”

ნარჩენების კომპლექსური შემცირება შესაძლებელია, მათი გადამუშავების, დამარხვის ან დახარისხების შემთხვევაში. ამ პროცესს თავის იერარქიული საფეხურები აქვს. აუცილებელია პირველ რიგში მყარი ნარჩენების წარმოქმნის შემცირება, რომლებიც წარმოიქმნება საკმაოდ დიდი რაოდენობით და მისი შემცირება მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იქნება გამოს დაცვისთვის.

ასევე აუცილებელია ნაგვის დახარისხება. ეს პროცესი ხდება მისი წარმოქმნისთანავე ან ნაგავსაყრელზე. რის შემდეგაც უნდა შეიქმნას პირობები დახარისხებული ნარჩენების გადასამუშავებლად. რაც უფრო ხარიხიანად მოხდება ნარჩენების დახარისხება, მით უფრო ნაკლები ეღირება მათი გადამუშავება.

მყარი ნარჩენების გადამუშავების კიდევ სხვა გზაც არსებობს, მაგალითად: დამარხვა, წვა, მეორადი გამოყენება. ნაგვის წვა საკმაოდ რთული პროცესია. წვისას აუცილებლად უნდა მოცილდებს მსხვილი შემადგენლობა, ასევე მეტალები. მიკრობიოლოგიური პროცესის შედეგად, რომელიც მიმდინარეობის ნაგვის ნარჩენებზე, წარმოიქმნება ბიოგაზი, რომელიც ფლობს მნიშვნელოვან ენერგეტიკულ პოტენციალს, რომელშიც მეთანის რაოდენობა 44-46% და წვისას ის შეიძლება მოხვდეს გაზგამტარ მილებში. ბიოგაზის გამოყოფა 3 თვის შემდეგ ხდება და გრძლედება 15-20 წელი. გერმანიაში ნაგავს ელექტროენერგიის წყაროდ იყენებენ. შვერბორნში აგებულია ნაგაგადამამუშავებელი საწარმო, რომელიც მუშაობს ბოგაზზე. ასევე ბრიტანეთის ქალაქ ევალში ნარჩენებისგან დიდი რაოდენობით ღებულობენ ბიოგაზს, რომელიც მეთანისგან შედგება.

ასევე არებობს ნარჩენების ნეიტრალიზაციის ქიმიური მეთოდები. ისინი გამოიყენება ციანიდების ნეიტრალიზაციისთვის, ნარჩენი მჟავებისა და ჰიდროქსიდების და სხვა ქლორირებული მასალების დექლორაციისათვის.