ქიმია ერთ-ერთი უდიდესი მეცნიერება, რომელიც დედამიწის ცივილიზაციის არსებობის საფუძველია. მან ახსნა ბუნებაში არსებული მატერიის აგებულების საფუძვლები (მენდელეევის ცხრილი) და შექმნა ხელოვნურ ნივთიერებათა წარმოუდგენელ რაოდენობა.
ასტროქიმიის შექმნის შემდეგ კოსმოსის ქიმიური შემადგენლობის შესწავლა დაიწყეს მეცნიერებმა. რომ არა მეცნიერების ეს დარგი, ადაიანისთვის მარად უცნობი დარჩებოდა ციურ სხეულთა ქიმიური შემადგენლობა.
დღეს მეცნიერებმა მიაგნეს ახალი ტიპის ენერგიას- “ბნელ ენერგიას”. „ფარული ენერგია“, იგივე რაც სიცარიელის ენერგია, ცარიელი კოსმოსის ენერგია, როგორც სამყაროს მამოძრავებელი ძალა.„ფარული ენერგია“ ქმნის ანტიგრავიტაციულ ველს, რომელიც გალაქტიკებს სხვადასხვა მხარეს ექაჩება და სამყაროს საბოლოო ბედი სწორედ „ფარული ენერგიით“ იქნება განპირობებულ არავის აქვს წარმოდგენა, საიდან გაჩნდა ეს „სიცარიელის ენერგია“.
დაკვირვებადი სამყარო კი ქიმიურად ერთიანია. ციური სხეულები შედგებიან იმავე ქიმიური ელემენტებისგან, რომლებიც არსებობენ დედამიწაზე. ქიმიური ცოდნა უნივერსალურია და იგი მთელი მეტაგალაქტიკის მახასიათებელია. ქიმიური ელემენტები უხსოვარდროინდელია. ამას უდიდესი მსოფლმხედველობრივი მნიშვნელობა აქვს. სამყაროს საწყის ეტაპზე, როდესაც მეტაგალაქტიკები იქმნებოდა მხოლოდ უმარტივესი ქიმიური ელემენტები არსებობდა-წყალბადი და ჰელიუმის მცირე მინარევი. დანარჩენი ელემენტები, მათ შორის ლითონები, ჟანგბადი – ცოცხალ არსებათათვის აუცილებელი ელემენტი და ნახშირბადი – მიწიერი სიცოცხლის საფუძველი – მხოლოდ მოგვიანებით წარმოქმნილი ვარსკვლავების წიაღში წარმოიშვა სინთეზის რეაქციების წყალობით.
სხვადასხვა ციური სხეული ჩვენგან სხვადასხვა მანძილზეა, ამიტომ მათი გამოსხივებანი დედამიწამდე სხვადასხვა დროში აღწევს: მთვარიდან – 1,5 წამში, მზიდან – 8 წუთსა და 20 წამში, პლუტონიდან – დაახლოებით 6 საათში, უახლოესი ვარსკვლავიდან – 5,2 , ჩვენი გალაქტიკის ცენტრიდან – 30 000, ანდრომედეს გალაქტიკიდან – 3 მლნ, უშორესი გალაქტიკებიდან კი მილიარდობით წელიწადში.
სხვადასხვა ციური სხეულიდან დღეისათვის ჩვენამდე მოღწეული სინათლე ამ სხეულებში სხვადასხვა დროს არის წარმოშობილი, ამიტომ ინფორმაციას გვაძლევს იმაზე, თუ როგორი იყო ქიმიურ ელემენტების ატომთა სტრუქტურა სხვადასხვა ეპოქებში. უშორეს ციურ სხეულთა – კვაზარების სპექტრი მიუთითებს, რომ მეტაგალაქტიკის წარმოშობის მახლობელ ეპოქებშიც კი, ანუ 10-ზე მეტი მილიარდი წლის წინათ, ატომთა შინაგანი სტრუქტურა რამდენიმე პროცენტის სიზუსტით ემთხვეოდა მათ დღევანდელ აგებულებას.
ასევე საინტერესოა ასტრონომიის კავშირი მათემატიკასთან. ასტრონომიის დაკვირვებითი თუ თეორიული დარგები ერთიანად დასერილია მათემატიკით. მაგრამ ხომ არ არის ეს კავშირი ცალმხრივი? რას აძლევს თვით ასტრონომია მათემატიკას? არც ისე
ცოტას, კერძოდ, განვითარების მძლავრ სტიმულს. ერთი მაგალითი – მთვარის მოძრაობა ისე რთული და მრავალკომპონენტიანია, რომ მისი კვლევის პრიორიტეტულად გამოცხადებამ ჯერ კისევ მე-17 ს-ში მათემატიკის მძლავრი განვითარება გამოიწვია. მსგავსი მაგალითები ბევრია. დავასახელოთ კოსმოლოგია, რომელიც ასტრონომიის, ფიზიკისა და მათემატიკის სიმბიოზია, და ასევე
ფსევდოევკლიდურ სივრცეთა და ტენზორული აღრიცხვის როლი ფარდობითობის იდეათა გადმოცემაში.
დედამიწის ბიოსფერო ჯერჯერობით სამყაროში ცნობილი, ცოცხალი არსებებით დასახლებული ერთადერთი ობიექტია. ამის მიუხედავად, არამიწიერი სიცოცხლის არსებობა სრულიად დასაშვებადაა აღიარებული, რადგან დედამიწისმაგვარ (პლანეტები) და მზისმაგვარ (ვარსკვლავები) ობიექტთა უმდიდრესი ჩამონათვალია ცნობილი. სხვა შესაძლო ცივილიზაციათა სტრუქტურის თეორიული
ანალიზი და მათი ძებნის ასტრონომიულ მეთოდთა განვითარება უმდიდრეს მომავალ აღმოჩენებს შეიძლება დაუკავშირდეს. და იმ შემთხვევაშიც კი, თუნდაც ჩვენი ცივილიზაცია ერთადერთი გამოდგეს, ციური სამყაროს აგებულებისა და მასში მიმდინარე პროცესების დაწვრილებითი შესწავლა შეიძლება უმნიშვნელოვანესი აღმოჩნდეს ჩვენი უსაფრთხოებისთვის. აქედან გამომდინარე, სასიცოცხლოდ
მნიშვნელოვანია: მზის სისტემის მდგრადობის საკითხი; დედამიწის ბიოსფეროს, როგორც თვითკმარი განვითარებადი კოსმოსური ობიექტის მომავლისა და მისთვის სასიცოცხლო საფრთხეების კვლევა; მზის სისტემაში დედამიწისა და გალაქტიკაში მზის მოძრაობის ყველა ვარიანტის გათვლა; იმ ობიექტების (თუნდაც აფეთქებისწინა სტადიაში მყოფი ვარსკვლავების) მიგნება და გამოკვლევა, რომელთა ენერგეტიკამ შეიძლება არსებითად შეცვალოს ჩვენი სასიცოცხლო გარემო; ჩვენი მზის ევოლუციის ყველა შესაძლო საკითხის გათვლა; შორეულ მომავალში – მზის აფეთქების მოახლოების გამო – სხვა რომელიმე სტაბილური ვარსკვლავის მაქსიმალურად ახალგაზრდა პლანეტების ძიება მათზე ჩვენი ცივილიზაციის გადაყვანის მიზნით; მცირე პლანეტათა ორივე – მარსისა და იუპიტერის ორბიტებს შორის განლაგებულ და ნეპტუნსმიღმა (კოიპერის) სარტყელთა დეტალური გამოკვლევა დედამიწისათვის საშიში ყველა ობიექტის გამოვლენისა და წინასწარ განეიტრალების მიზნით.
არამიწიერი ცივილიზაციების პრობლემის ყოველმხრივი კვლევა და მათთან კავშირის დამყარების ოპტიმალური გზების ძიება; ამ კავშირის მიზანშეწონილობის შეფასება და სტრატეგიის დასახვა;
სიცოცხლის სხვა შესაძლო ვარიანტების (რომლებიც არ იქნება დაფუძნებული წყალსა და ნახშირბადზე) განხორციელებისათვის ხელსაყრელი გარემოს შესაძლო ძიება კოსმოსში; ინფორმაციის გადაცემისა და მიღების ყველაზე ოპტიმალური ხერხების მიგნება კოსმოსურ ცივილიზაციებთან კავშირის დამყარებისა თუ მათგან თავის არიდების მიზნით; დედამიწის ბიოლოგიური ისტორიის აღდგენის ცდა; ყველა გეოგრაფიული ობიექტის – მეტეორიტული ზემოქმედების ყველანაირ ნაკვალევთა – გამოვლენა ხმელეთის ზედაპირზე, ლითოსფეროს სიღრმესა თუ ზღვა-ოკეანეებსა ან ატმოსფეროში და მომავალ ბიოსფერულ კატასტროფათა პრევენციის თუნდაც პირველი მცდელობანი.
ამ ჩამონათვალში არეკლილია ასტრობიოლოგიიას ახლანდელი და მომავალი კონტურები. ამას უნდა დაემატოს მზისიერ პლანეტათა შესაძლო გარდაქმნა მათზე სიცოცხლის ექსპანსიის პირობების შესაქმნელად, ასევე იმ კომეტათა გამოვლენა, რომლებიც ოდესმე შეჯახებიან დედამიწას და შეეძლოთ მოეტანათ არამიწიერი ცივილიზაციების საარსებო გარემოს დამახასიათებელი ნიმუშები, მათ შორის სიცოცხლის სპორები, ყველა შემდგომი შედეგით.
წყარო:
ასტრონომიის საფუძვლები
ასტრონომიის საფუძვლები-ევგენი ხარაძე
http://web.archive.org/web/20150602230322/http://www.bbc.com/earth/story/20150602-how-will-the-universe-end