🦠 პირველი კოლონიური ორგანიზმები დედამიწაზე სიცოცხლის განივათრების ისტორიაში ციანობაქტერიები იყვნენ, რომლებიც ფოტოსინთეზის საშუალებით იკვებებიან.
🦠 ადრე მათ ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეებს უწოდებდნენ და შესაბამისად მცენარეებს აკუთვნებდნენ, მაგრამ მოგვიანებით გაირკვა, რომ ისინი წყალმცენარეებისგან განსხვავებული ჯგუფია, რის გამოც ცალკე ერთეულებად გამოიყო. ციანობაქტერიებს, მსგავსად ბაქტერიებისა, არა აქვთ უჯრედი, სამაგიეროდ ფოტოსინთეზის უნარის გამო უახლოვდებიან წყალმცენარეებს. ისინი უფრო რთული სტრუქტურით ხასიათდებიან, ვიდრე ბაქტერიები, თუმცა ბირთვის არქონის გამო უფრო პრიმიტიულად ითვლებიან, ვიდრე წყალმცენარეები.
🦠 ციანობაქტერიები არქეულში გაჩნდნენ, დაახლოებით 3500 მილიონი წლის წინ. აღსანიშნავია, რომ მათი მეშვობით იქმნება თავისუფალი ბიოგენური ჟანგბადი, რომლის დიდი რაოდენობით დაგროვება არქეულსა და პროტეროზოურში სწორედ ძირითადად ციანობაქტერიების საშუალებით მოხდა.
🦠 ძველი ციანობაქტერიები თხელი(მარჩხი) ზღვის მცხოვრებნი იყვნენ. დღეს ისინი ხმელეთზეც გვხდებიან(ნიადაგსა და უდაბნოებშიც კი). ციანობინტები ქმნიან კალციუმის კარბონატის წარმონაქმნებს, რომელთა ძველ ფორმებს სტრომატოლიტები ჰქვია. სტრომატოლითები განსაკუთრებით მრავლადაა პროტოზოურ ნალექებში, სადაც ისინი რიფების სახითაა წარმოდგენილი. გამოდის, რომ პირველი რიფისმშენებელი ორგანიზმები ციანობაქტერიები ყოფილან. თუმცა სტრომატოლიტების ფორმირებაში ციანობაქტერიებთან ერთად ბაქტერიებიც მონაწიელეობდნენ.
🦠 ციანობაქტერიებს დიდი როლი ენიჭებათ პროტეროზოური (განსაკუტრებით რიფეული) ნალექების სტარტიგრაფიაში. ისინი არქაული პერიოდიდან მოდიან.
ციანობაქტერიები ყველა გუშინდელი და დღევანდელი მცენარეების საბედისწერო წინაპრები არიან. ჩვენი პლანეტის ბედი ამ პაწაწინა ბაქტერიებმა და მათმა მილიარდობით შთამომავალმა შეცვალა, მათ შეცვალეს დედამიწის ატმოსფერო.
დროის სასწაულები, სიცოცხლის, პრიმიტიული ფორმები ჯერ კიდევ არსებობენ დედამიწის ცხელ წყლებში. ისინი აძლევენ ტბებს ლურჯ-მწავენე შეფერილობას, მათ არქე ბაქტერიები ეწოდებათ. ყველა მათგანი დედამიწის სითბოთი იკვებება, გარდა ციანობაქტერიებისა, მხოლოდ მათ შესწევთ უნარი ენერგია მზისგან მიიღონ. ჩვენი პლანეტის ბედი ამ პაწაწინა ბაქტერიებმა და მათმა მილიარდობით შთამომავალმა შეცვალა, მათ შეცვალეს დედამიწის ატმოსფერო.
ციანობაქტერიების მიკროსკოპული სურათი.
წყარო:
უშანგი ბრეგვაძე, მ. ნათიძე, ზ. მამულაშვილი–წყლის ქიმია და მიკრობიოლოგია, 1987