დრო ჰგავს მდინარეს, რომელიც არ ჩერდება, არ ბრუნდება უკან, მაგრამ ზოგჯერ მის სიღრმეში უცნაური მორევები ჩნდება. მას შეუძლია წამიერი გაჩერება, გაწელვა და ზოგჯერ—გაუჩინარებაც კი. ჩვენ მას საათებითა და კალენდრებით ვზომავთ, მაგრამ სინამდვილეში, დრო მხოლოდ არსებობის შეგრძნებაა, რომელიც ჩვენს ცნობიერებაში მოვლენების უწყვეტი ნაკადის წყალობით იბადება.
სივრცე კი ის სცენაა, რომელზეც დროის დინება იშლება. თითქოს უსასრულოა, მაგრამ თუ საკმარისად შორს გავიხედავთ, აღმოვაჩენთ, რომ ის შეიძლება მოხრილიც იყოს, დეფორმირებული, დამალული თავად საკუთარ ჩრდილში..
ჩვენ მასში დავდივართ, ვცხოვრობთ, ვგრძნობთ, მაგრამ იშვიათად ვაცნობიერებთ, რომ სინამდვილეში სივრცე და დრო ერთი და იგივე ქსოვილის ნაწილია—ჩახლართული, შეუმჩნევლად გადაბმული..
თუ საკმარისად ჩავუღრმავდებით, დავინახავთ, რომ სინათლის სხივიც კი არ მოძრაობს ყოველთვის პირდაპირ. გრავიტაცია მას გზას უჩრდილავს, სივრცეს ამრუდებს და წარმოქმნის იდუმალ სტრუქტურებს—შავ ხვრელებს, რომელთა გულში დრო ჩერდება, ხოლო სივრცე უსასრულობაში იშლება.
ჩვენი ყოველდღიურობა ამ უსაზღვრო მოვლენებს ვერ აღიქვამს. ჩვენთვის დრო უბრალოდ დილიდან საღამომდე გადაჭიმული მონაკვეთია, სივრცე კი—ოთახიდან ქუჩამდე გასავლელი გზა. თუმცა, შესაძლოა, ერთ დღეს ადამიანი დროისა და სივრცის საზღვრებს გადალახავს, მათი სტრუქტურის საიდუმლოს გაშიფრავს და ვარსკვლავებისკენ მიმავალ გზას გახსნის.
ჩვენი ცნობიერება დროისა და სივრცის ქსოვილში მოქცეული კვანძია—ერთი მხრივ, ის ემორჩილება ფიზიკის კანონებს, მეორე მხრივ კი, შეუძლია მის ფარგლებს გასცდეს. ძილში დრო ჩვენთვის თითქოს ქრება, ან პირიქით—ჩვენივე გონება მის უსასრულო დინებაში თავისუფლად მოგზაურობს. მოგონებები წარსულს აწმყოში აცოცხლებს, ხოლო ოცნებები მომავლის კარიბჭეს აღებს. იქნებ, ჩვენი გონება უბრალოდ ბიოლოგიური საათი კი არა, არამედ დროისა და სივრცის საზღვრებს შორის გადებული იდუმალი ხიდია, რომელიც რეალობის ხედვის ახალ განზომილებებს გვიხსნის?
სამყარო, რომელშიც ვცხოვრობთ, შესაძლოა მხოლოდ ერთი ფენა იყოს რეალობის უსაზღვრო ქსოვილში. ფიზიკოსები საუბრობენ პარალელურ სამყაროზე, დროის ალტერნატიულ ნაკადებზე, სადაც ჩვენი ცხოვრება შესაძლოა სრულიად განსხვავებულ გზას მიჰყვებოდეს. მაგრამ რა არის რეალური? ის, რასაც ვხედავთ და ვგრძნობთ, თუ ის, რაც თვალისთვის უხილავია, მაგრამ გულის სიღრმეში ვხვდებით, რომ უნდა არსებობდეს?
და მაინც, მიუხედავად ამ ყველაფრისა, ჩვენ ისევ მიწაზე ვდგავართ, ვუყურებთ მზეს, რომელიც დილის ცაზე კვლავ ამოდის, და ვგრძნობთ დროის ნაზ დინებას. მაგრამ იქნებ, დრო და სივრცე გაცილებით მეტია, ვიდრე მხოლოდ მეცნიერების მიერ აღწერილი ფიზიკური ჩარჩო? იქნებ, ისინი არა მხოლოდ მატერიის კანონებით განსაზღვრული სტრუქტურებია, არამედ ცხოვრების პოეზია, უხილავი ძაფები, რომლებიც ყველაფერს ერთმანეთთან აკავშირებს?
იქნებ, ჩვენ თვითონ ვართ დროისა და სივრცის შემოქმედნი? იქნებ, ჩვენი ფიქრები და შეგრძნებები არა უბრალოდ ქიმიური რეაქციებია ტვინში, , არამედ ის ძალა, რომელიც რეალობას ქმნის და გარდაქმნის?
ადამიანი ყოველთვის ცდილობდა დროის დაძლევას—პირველად ის მზის მოძრაობის მიხედვით ითვლიდა დღეებს, შემდეგ მოიგონა ქვიშის საათები, მექანიკური მაჯის საათები, და ბოლოს—ატომური საათები, რომლებიც ნანოწამებზე ზუსტია. მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი საზომი ინსტრუმენტები დღითიდღე ზუსტი ხდება, დრო მაინც იდუმალებით მოცული რჩება.
ვინ თქვა, რომ მომავალი აუცილებლად წინ არის და წარსული უკან? იქნებ, დრო უბრალოდ არის? მზე კი არ ამოდის და ჩადის, არამედ ჩვენ ვმოძრაობთ დროში ისე, როგორც გემები მორევში. თუ დრო უსასრულოა, მაშინ ყველა მომენტი, რომელიც ოდესმე არსებობდა, სადღაც ისევ არსებობს. იქნებ, ჩვენი მოგონებები სულაც არ არის ტვინში “შენახული”, არამედ ჩვენ უბრალოდ მათ ხელახლა ვუკავშირდებით, ისე, როგორც მელოდიას ვუსმენთ, რომელიც უკვე დაიწერა?
რაც შეეხება სივრცეს, შესაძლოა ის ისეთივე ილუზორული იყოს, როგორც დრო. მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ სივრცე შეიძლება შეიკუმშოს, დროში გაიწელოს და გაკონტროლდეს. გრავიტაცია სივრცეს ამრუდებს, მაგრამ შეგვიძლია კი ჩვენ, ცნობიერ არსებებს, მხოლოდ ჩვენი აზრებით შევცვალოთ სივრცე?
მეცნიერება ჯერ ვერ პასუხობს ამ კითხვებს, მაგრამ ხელოვნების, პოეზიისა და ფილოსოფიის სფეროებში პასუხები უკვე დიდი ხანია არსებობს. ყველა ძველი ცივილიზაცია თავის მითებში ეძებდა დროისა და სივრცის მიღმა არსებულ სიმართლეს. ფილოსოფოსები ამტკიცებდნენ, რომ დრო შესაძლოა ქვევიდან ზემოთ მიედინებოდეს, არა მარცხნიდან მარჯვნივ.
თუ ასეა, მაშინ ჩვენ მხოლოდ მოგზაურები ვართ ამ უსასრულო ქსოვილში—დროისა და სივრცის მაძიებელნი, რომლებიც ცდილობენ გაარკვიონ: სად არის დასაწყისი? სად არის დასასრული? და საერთოდ, არსებობს კი ისინი?
ავტორი: ელენე შენგელია