თვე: მარტი 2025

როდესაც სამყაროს უსასრულო ქიმიური სიმფონია იწყებს ჟღერადობას, სცენაზე სხვადასხვა ნაერთი გამოდის—თითოეული მათგანი თავისი ხასიათით, თვისებებითა და უნიკალური როლით. ისინი ქმნიან კავშირს, გარდაქმნიან გარემოს და ამ გზით სიცოცხლის არსებობას შესაძლებელს ხდიან. ოქსიდები – ელემენტთა სუნთქვა ოქსიდები — ჰაერის უხილავი ხელწერაა, რომელსაც ჟანგბადი სხვადასხვა ელემენტთან ერთად ქმნის. რკინის მეწამული ჟანგი დროის მიერ შექმნილი ფერწერული ნამუშევარია, ხოლო წყლის … Read more

ზღაპრების მაცოცხლებელი არსება, უხილავი, მაგრამ ყოვლისშემძლე ნახშირბადი, სამყაროს პირველივე წამებიდანვე არსებობდა და მისი უხილავი ხელით იწერებოდა დედამიწის ისტორია. სამყაროს უსაზღვრო სივრცეში, ვარსკვლავების მღელვარე გულებში, მაშინ, როდესაც ცეცხლოვანი გიგანტები კვდებოდნენ, იბადებოდა ნახშირბადი. ის იყო ერთ-ერთი იმ იშვიათ და უნიკალურ ელემენტთაგან, რომლებმაც სამყარო სიცოცხლით აავსეს. ნახშირბადმა უსასრულო მოგზაურობა დაიწყო, გარდაისახა და სიცოცხლის მამოძრავებელი ძალა გახდა დედამიწაზე. ნახშირბადი … Read more

სასარგებლო წიაღისეული ბუნებრივი წარმოშობის მინერალები და ქვათქვაშიანი მასალებია, დედამიწის ქერქში არსებული არაორგანული და ორგანული მინერალური წარმონაქმნები, რომლებიც ადამიანისთვის ეკონომიკური, სამრეწველო ან ენერგეტიკული მნიშვნელობის მატარებელია. დედამიწის წიაღისეული რესურსები ამოწურვადია. ისინი საუკუნეების ან მილიონობით წლის განმავლობაში ფორმირდებიან. ადამიანი ბევრ მათგანს სწრაფად და ფართომასშტაბიანად იყენებს. შესაბამისად ზოგიერთი რესურსი სხვებზე ადრე ამოიწურება, ზოგი კი შეიძლება ნაწილობრივ ჩანაცვლდეს ან ხელახლა გადამუშავდეს. წიაღისეული რესურსების … Read more

ღამით, როცა ცა შავი ზღვასავით იშლება, ორიონის თანავარსკვლავედი წარუშლელი იდუმალებით ბრწყინავს. მებრძოლის ფიგურა, რომელიც ცის ტილოზეა გამოსახული, თავისი სამი ნათელი ვარსკვლავით – ალნიტაკი, ალნილამი და მინტაკა – თითქოს ხმალს ატრიალებს, ხოლო მკლავში დაჭერილ მშვილდს მარადისობისკენ იშვერს. ზამთრის ცივ ღამეს თუკი სადმე სიბნელეს შეაფარებ თავს, შეგიძლია დაინახო ბეთელგეიზე – სიკვდილისკენ მიმავალი გიგანტი, რომელიც ერთ დღეს აფეთქდება … Read more

როდესაც მზის სხივი მიწას ეცემა, ჰაერში უხილავი პროცესები იწყება. ბუნება იღვიძებს, ქლოროფილი შთანთქავს სინათლეს, ფესვები ნესტიან მიწაში იჭრებიან, და ბოლოს, მწვანე ღეროზე ნაზად იშლება რაღაც საოცრება—ყვავილი. ყვავილი სამყაროს ერთ-ერთი საოცრებაა. ნაზი ფოთლები, ღერო- მათი დაუჯერებელი სილამაზე სამყაროს უფრო ჯადოსნურსა და მომხიბვლელს ხდის. ისინი მხოლოდ სილამაზის სიმბოლოები არ არიან, არამედ, სიცოცხლისა და ევოლუციისა შთამბეჭდავი ნიმუშებია.. მილიონობით … Read more

როცა ქიმიური ელემენტები ერთმანეთს ხვდებიან, მათი ურთიერთობა ცეკვას ჰგავს—ზოგჯერ რბილ და ჰარმონიულ ვალსს, ზოგჯერ კი ბობოქარ ტანგოს, სადაც ატომები ერთმანეთს ენერგიულად ებღაუჭებიან ან მოულოდნელად შორდებიან. სამყაროში, სადაც ყველაფერი უსულოდ გვეჩვენება, სწორედ ეს უხილავი კავშირები ქმნიან სიცოცხლეს, სტრუქტურასა და მოძრაობას. კოვალენტური ბმა: სიყვარულის სიმფონიაარსებობს ურთიერთობები, სადაც ორი მხარე სიყვარულს თანაბრად ანაწილებს—ეს არის კოვალენტური ბმა. ატომები, როგორიცაა … Read more

ჯერ კიდევ თებერვლის მიწურულს, როდესაც მიწა ზამთრის ძილს იფერთხავს, ჰაერში რაღაც იცვლება – უსხეულო, მაგრამ ხელშესახები ძალა იღვიძებს. მზის სხივები გრძელდება, დედამიწა ოდნავ მეტად იხრება და ცისფერი გუმბათი სითბოს ნაზად აკრავს გაყინულ მიწას. ბიოლოგიურად, გაზაფხულის დასაწყისი ფენოლოგიური მოვლენებით განისაზღვრება. მერცხლები ბრუნდებიან, ორქიდეები ფესვებიდან ახალ ყლორტებს ისვრიან, და ხეები მბზინავ ყვავილებად იფურჩქნებიან. ბუნებაში ყველაფერი ფოტოპერიოდიზმის – … Read more

ღამე იყო. კოსმოსში გაფანტული მტვრის ნაწილაკები ჩუმად ბრწყინავდნენ, ხოლო მათი ატომები უხილავი ენერგიით ვიბრირებდნენ. სწორედ აქ, უკიდეგანო ვარსკვლავთშორის სივრცეში, დაიწყო ქიმიური ელემენტების ეპოპეა – ისტორია, რომელიც დიდი აფეთქების (Big Bang) შემდეგ დაიწერა. პირველი ელემენტები, წყალბადი და ჰელიუმი წარმოიქმნა კოსმოსის დაბადებიდან რამდენიმე წუთში. ეს ორი უმსუბუქესი ელემენტი საუკუნეების განმავლობაში ნელ-ნელა იკვრებოდა ვარსკვლავებში და იწყებდა ახალ გარდაქმნებს. … Read more

ფიტოექსტრაქცია (Phytoextraction) – მცენარეები შთანთქავენ მძიმე მეტალებს და ინახავენ თავიანთ ფოთლებსა და ღეროებში. ფიტოსტაბილიზაცია (Phytostabilization) – მცენარეები ამცირებენ ტოქსიკური ნივთიერებების მოძრაობას ნიადაგში და წყალში. ფიტოდეგრადაცია (Phytodegradation) – მცენარეები შლიან ან გარდაქმნიან ტოქსიკურ ნაერთებს უვნებელ ნივთიერებებად. ფიტოვოლატილიზაცია (Phytovolatilization) – მცენარეები შთანთქავენ ტოქსიკურ ნაერთებს და აორთქლებენ ატმოსფეროში. რიზოფილტრაცია (Rhizofiltration) – ფესვების მიერ მძიმე მეტალების შეწოვა და ფილტრაცია … Read more

🌳,,ჩვენი მოვალეობაა დავეხმაროთ დედამიწას, მოვარჩინოთ მისი ჭრილობები და ამ პროცესში საკუთარი თავიც განვკურნოთ” ვანგარი მაატაი პირველი ქალია, რომელმაც დოქტორის წოდება მიიღო აღმოსავლეთ და ცენტრალურ აფრიკაში. 🌳სწორედ მისი ინიცისტივით დაიწყო მოძრაობა, რომელიც 50 მილიონი ხის დარგვით, დემოკრატიული საზოგადოების შექმნისა და ნობელის მშვიდობის პრემიის მინიჭებით დასრულდა. 1976 წელს ვანგარი მაატაი კენიის ქალთა ეროვნული საბჭოს საქმიანობაში აქტიურად ჩაერთო, … Read more