ტექტონიკური ფილების დაბადება 🌋

მილიარდობით წლის განმავლობაში დედამიწა იყო ცეცხლოვანი ბურთი — გაუჩერებლად თბილი, დუღილის მსგავსად მოძრავი. მისი ზედაპირი ჯერ კიდევ არ იყო მყარი ქერქი — ის წვავდა, დნებოდა და ხელახლა მყარდებოდა, ქმნიდა გამდნარი ქანებისა და კრისტალიზებული მინერალების ცვალებად ფენებს. სწორედ ამ ქაოსიდან დაიბადა ჩვენი პლანეტის „სუნთქვის სისტემა“ — ტექტონიკური ფილები.

დაახლოებით 3 მილიარდი წლის წინ, როცა დედამიწა საკმარისად გაცივდა და ქერქი გამაგრდა, ზედაპირმა დაიწყო ნაწილებად გახლეჩა. ეს ნაწილები, ანუ ფილები, ნელა მოძრაობენ ასთენოსფეროს — ნახევრად გამდნარი ქანის ფენის — ზედაპირზე. ზოგი ფილა ერთმანეთს ეჯახება, ზოგი კი სცილდება, წარმოქმნის მთებს, ოკეანეებს, ვულკანებსა და მიწისძვრებს.

ამ მოძრაობებმა საფუძველი ჩაუყარა პლანეტის გეოლოგიურ ციკლს — მუდმივი განახლების პროცესს, რომელმაც დედამიწას სიცოცხლის შესაფერისი სახე მისცა. როცა ფილები ერთმანეთს შეეჯახნენ, წარმოიქმნა პირველი მასშტაბური ხმელეთი — კონტინენტი, რომელსაც მეცნიერები „ური“-ს უწოდებენ.

ური იყო პროტოკონტინენტი — ქანების დიდი მასა, რომელიც მოგვიანებით დაიშალა და მისი ფრაგმენტებიდან ჩამოყალიბდა მომდევნო კონტინენტები: კენორლენდი, კოლუმბია, როდინია, პანგეა… და ბოლოს — თანამედროვე ხმელეთის ფორმები, რომელზეც ჩვენ ვდგავართ.

ტექტონიკური ფილების გარეშე დედამიწა იქნებოდა მკვდარი, მდუმარე პლანეტა — მარსის მსგავსი. ფილების მოძრაობა არის ის, რაც პლანეტას აცოცხლებს:
ის ანახლებს ქერქს,ათავისუფლებს შიდა სითბოს და ქმნის გარემოს, რომელშიც ქიმიური ელემენტები ცირკულირებენ — სწორედ ამ ციკლში იშვა სიცოცხლე.

სწორედ ამიტომ, ტექტონიკის დაწყება იყო ერთ-ერთი ყველაზე გადამწყვეტი მომენტი დედამიწის ისტორიაში — პლანეტის გულის ამოქმედება.

https://www.bbcearth.com

დატოვე კომენტარი