შემოდგომის ცა სავსეა ფრთების ფარფატით—ჩიტების გადაფრენა იწყება. მათ წინ ახალი გზები ეშლებათ, ხოლო უკან დარჩენილ ხეებში ქარი ფოთლების შრიალით ემშვიდობება. მზის დაბალი სხივები ბრწყინავს მათ ბუმბულზე, მათ ბუნება უხსნის კარს ახალი სამყაროსკენ. ეს მოგზაურობა უძველესია—წინაპართაგან ნაბოძები გზამკვლევი, რომელიც არასდროს ცდება. როცა ისინი მიეფარებიან ჰორიზონტს, ცას კვლავ სიჩუმე მოიცავს. მხოლოდ ქარში არეული მათი შორეული სიმღერა გაგვახსენებს, … Read more

ელექტრონი — ცეკვავს.ცეკვავს უხილავ მუსიკაზე, რომელიც არ ისმის, მაგრამ ყველაფერს განსაზღვრავს. მის გარშემო არ არსებობს პირდაპირი ხაზები —მხოლოდ რხევები, ტალღები და შესაძლებლობების რუკები. ის ერთ ადგილს არ ეკუთვნის — იქ ჩნდება, სადაც არ ელოდები ქრება იქიდან, სადაც გგონია, რომ აუცილებლად უნდა იყოს. ის არ ითვლის ნაბიჯებს,არ მიჰყვება რუკას, რომელსაც ადამიანი ხატავს.მისი გზაა შემთხვევითობის შერხეული სიმფონიაა. … Read more

როდესაც მწვანე სიმღერით გარშემორტყმულ ტყეს ღამე მოეფინება, ვარსკვლავები მიწაზე ციმციმს იწყებენ. ეს ციცინათელებია — ბუნების ბიოქიმიური მნათობები. ისინი არც ცეცხლფერნი არიან და არც ცისფერი, მაგრამ მათ შუქში არის რაღაც საოცარი სიმშვიდე და ზღაპრული ამბავი. ზოგი ოქროსფერ ნაპერწკალს ჰგავს, ზოგი ნაზად მწვანედ მოფარფატე ელვარებას, რომელიც ქარში ტირიფივით ირხევა. მათი სხივები არ წვავენ — ისინი მღერიან. ჰაერში … Read more

დედამიწა მხოლოდ ქვა და მტვერი როდია — ის ცოცხალი სიმფონიაა ელემენტებისა, რომელთა ჰარმონიაც ქმნის სიცოცხლეს, ფერწერას, სუნთქვას, ოკეანეებს, მთებს და თბილ ნიავს. მისი არსება მხოლოდ გრავიტაციით შეკრული ქანები არაა— ის ცოცხალი სხეულია, სუნთქვით სავსე. ის გვიყვება უძველეს ისტორიას, რომელსაც თვითონვე ატარებს — ქანებში ჩაწერილს, ზღვებში ჩაღრმავებულს, ტყეებში ჩასუნთქულს და ნიაღვრებში ჩამორეცხილს. დედამიწა ელემენტებით დაწერილი ლექსია … Read more

იყო დრო, როცა სამყაროს არც ხმა ჰქონდა და არც ფერი — მხოლოდ შუქის ნაზი ზმანება არწევდა სივრცის კიდეებს. უკიდეგანო სიცარიელეში ენერგიის უხმო მდინარე მიედინებოდა —იდუმალი მუსიკა ოდესღაც დავიწყებული სამყაროდან. წამის მეასედში დროის ნაპერწკალმა გაიელვა —ენერგიამ პირველად იგრძნო თავის თავი.„მე ვგრძნობ სიმძიმეს.“ და ასე დაიბადა მასა —სხეული, რომელიც სინათლეს სიზმარივით გადმოეღვარა. ენერგიის შეკუმშული, მდუმარე სახე. მასა … Read more

ბუნებას არ უყვარს საუბარი, მაგრამ როცა ლაპარაკობს – მთები ირხევიან.ის ამოძრავებს ოკეანეს, როდის დაიხიოს და როდის იფეთქოს.ბუნება მბრძანებელია – უხილავი გვირგვინით და მრავალსახიანი ძალით. ის ხელმძღვანელობს დროსაც.ქარს უბრძანებს, გადააბრუნოს ფოთოლი და ტალღას – აკოცოს სანაპიროს.ის ქმნის და ანგრევს – ერთდროულად დედაა და მსაჯული. ადამიანი ცდილობს დაპყრობას. აშენებს ქალაქებს, თხრის გვირაბებს, ცვლის მდინარის კალაპოტს და ფიქრობს … Read more

🍃 1. ფოთლის სუნთქვა – „მცენარის სუნთქვის მტკიცებულება“ ცოცხალი მწვანე ფოთოლი გამჭვირვალე წყლით სავსე ჭიქა მზიანი ადგილი როგორ გავაკეთოთ:ფოთოლი ჩადე ჭიქაში (ისე რომ დარჩეს წყლის ქვეშ) და დააყენე მზეზე. რამდენიმე წუთში ნახავ ბუშტუკებს ფოთლის ზედაპირზე – ეს ჟანგბადია, რაც მცენარეს ფოტოსინთეზის დროს გამოაქვს. მცენარე მზის სინათლის დახმარებით გარდაქმნის CO₂-ს ჟანგბადად და გამოყოფს წყალში ხსნად გაზს. … Read more

როცა ღრუბლიანი ცა მოულოდნელად ელვას გამოუშვებს, როცა რკინის ზედაპირზე ჟანგი ჩნდება, ან როცა უჯრედი საკვიდან ენერგიას ითვისებს — ამ ყველაფრის კულისებში ერთი და იგივე უხილავი დრამა ვითარდება: ჟანგვა-აღდგენითი რეაქციები. ეს ქიმიის უძველესი ცეკვაა — ელექტრონები როლებს ცვლიან, ნივთიერებები ურთიერთგარდაქმნაში ერთვებიან, და სწორედ ამ ცვლილებათა დინებაში აგრძელებს სამყარო ტრიალს. ფარული, მაგრამ გადამწყვეტი, ეს რეაქციები სიცოცხლის ძარღვებში … Read more

დუმილში, იქ სადაც მიკროსკოპიც კი ძნელად აღწევს,უჯრედის სიღრმეში, სიცოცხლე ატარებს უჩინარ რიტუალს —ეს არის უჯრედული სუნთქვა,სივრცეში წვრილი ნაპერწკალივით განათებული სიცოცხლის ქარხანა. ყველაფერი იწყება გლუკოზით —მზის შუქით შექმნილი ტკბილი მოლეკულა,რომელიც მცენარემ ფოთლში აკინძა,ახლა კი ცხოველის ან ადამიანის უჯრედში იღებს მეორე სიცოცხლეს. გლიკოლიზი — პირველი აქტია ამ ენერგიულ სპექტაკლში.ციტოპლაზმაში, ფერმენტები ჭრიან გლუკოზას ორ პირუსმჟავად,როგორც პოეტი დაყოფს სიტყვას … Read more

ცისკრის პირველივე შუქზე, როცა სამყაროს ძილბურანიდან გამოფხიზლება იწყება, ჩიტების გალობა ჰაერში პირველ აკორდებს ჰკრავს. მათი ხმები წვიმის შემდეგ გამჭვირვალე ჰაერში ღრმად იძირება და სამყაროს მელოდიას უქსოვს – თითქოს ფოთლების შრიალთან, მდინარის ჩუხჩუხთან და ქარის ჩურჩულთან ერთად ბუნება ერთიან ჰარმონიად იქცევა. თითოეული ფრინველი თავის მუსიკას მღერის – ზოგის ხმა მოკლე და მკვეთრია, თითქოს მზის სხივების შეხებას … Read more