დედამიწაზე ენერგიის პირველადი წყაროა მზე. ფოტოსინთეზის პროცესში მცენარეები ახდენენ მზის ენერგიის აკუმულირებას, შთანთქავენ გარემოდან ნახშირორჟანგს, წყალს და მათგან აწარმოებენ ორგანული ნივთიერებების სინთეზირებას საკუთარი საჭიროებისა და მთელი დანარჩენი ცოცხალი სამყაროსათვის. ამის გამო, მწვანე მცენარეებს პროდუცენტებს ანუ მწარმოებლებს უწოდებენ. ცხოველები მოიხმარენ მცენარის მიერ სინთეზირებულ ორგანულ ნივთიერებებს და მათ კონსუმენტები, ანუ მომხმარებლები ეწოდებათ. ბალახისმჭამელი ცხოველები პირველი რიგის კონსუმენტები … Read more

როდესაც ადამიანმა ცაზე პირველად ცისარტყელა შეამჩნია, მაშინ მან ოპტიკის შესახებ არაფერი იცოდა. მას მერე ცისარტყელაზე ბევრი მითი და ლექსი შეიქმნა. ძველ ინდურ მითოლოგიაში ცისარტყელა ჭექა-ქუხილის ღმერთად ითვლებოდა. ძველ ბერძნულ მითოლოგიაში ცისარტყელა იყო გზა ცასა და დედამიწას შორის, რომლის გასწვრივ დადიოდა მაცნე ღმერთების სამყაროსა და ადამიანთა სამყაროს შორის, სლავური ლეგენდის თანახმად ცისარტყელა იყო გველი, რომელიც წყალს … Read more

ინტერესი მარსისადმი ძველთაგანვე დაკავშირებული იყო ოცნებასთან, რომ გონიერ თანამოძმეებს შევხდებოდით. მარსი ჩვენს ყურადღებას იპყრობს ბუნებრივი სურვილით შევიხედოთ სრულიად უცნობ და ალბათ, ჩვენგან განსხვავებული მეზობელი პლანეტის სამყაროში. შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ როცა აღმოვაჩენთ მარსის ისტორიის ნაკვალევს, საინტერესო ბუნებრივ წარმონაქმნებს, ბევრ აღმოჩენას, რომელიც მარსზე დაგვხდება, ალბათ ჩვენს პლანეტაზე აღმოჩენებთან პირდაპირი კავშირი ექნება. ზოგჯერ შეიძლება ყური მოვკრათ ისეთ კითხვას:საჭროა … Read more

თუ გალაქტიკაში ვიმოგზაურებთ მზის სისტემა, რომელიც სუსტად ელიფსურ ორ­ბი­ტაზე მოძრაობს, (~220 მლნ. წელი) ერთ შემოვლაზე სამჯერ გადაკვეთს გალაქ­ტიკის შტოებს, სადაც ვარსკვლავთშორისი აირის, მტვერის ღრუბლებისა და ვარსკვლავების „ბინადართა“ სიმკვრივე გაცილებით მაღალია. ზის სისტემა მოძრაობს საშუალო სიჩქარით 230 კმ/წმ (828 000 კმ/სთ) ან 143 მი/წმ (514 000 კმ/სთ) გალაქტიკური ცენტრის გარშემო თავისი ტრაექტორიის ფარგლებში. მზის სისტემა ასევე … Read more

თუკი სამყარო ფართოვდება, მაშინ ის ოდსეღაც ძალიან პატარა იყო. ჰაბლის კანონი გვეუბნება, რომ გალაქტიკები ერთმანეთს შორდებიან სიჩქარით, რომელიც მათი ურთიერთდაშორების პროპორციულია. თუ ჩავთვლით, რომ გალქატიკები ყოველთვის ამ სიჩქარით მოძრაობდნენ, მაშინ სამყაროს დასაწყისში ყველა გალაქტიკა ერთსა და იმავე ადგილას იმყოფებოდა. ეს ნიშნავს რომ სამყაროს გაფართოება ერთი წერტილიდან დაიწყო.  ამ მოვლენას დიდი აფეთქება ეწოდება. მეცნიერები ფიქრობენ რომ … Read more

არსებობს ტოქსიკური, ქიმიური ნივთიერებები, რომელსაც შეუძლია ცხოველისა და ადამიანის ჯანმრთელობის დაზიანება. ტოქსიკური, ქიმიური ნივთიერება ადამიანის ან ცხოველის ჯანმრთელობას ზიანს აყენებს. აალებადი ან ასაფეთქებელი გზით, ან კანის ან ფილტვების დაზიანებით, ჟანგბადის მიწოდებასთან რეაქციაში შესვლით, ან ალერგიული რეაქციების გამოწვევით. მაგალითად მუტაგენური ქიმიური ნივთიერებები ანუ რადიაციის ფორმები, იწვევენ დნმ-ს მუტაციას ან ზრდიან მუტაციების სიხშირეს. „მაგალითად, აზოტოვანი მჟავა (HNO2), … Read more

სტანდარტული ვარსკვლავი, ისეთი, როგორც ჩვენი მზეა, ყალიბდება როგორც გა­­იშ­ვიათებული წყალბადის უზარმაზარი სფერო, რასაც პროტოვარსკვლავს უწოდე­ბენ; გრავიტაციის გავლენით ის თანდათანობით იკუმშება და ამ დროს მისი ბრუნ­­ვის სი­ჩ­ქარე მატულობს (რაც ხშირად იწვევს ორმაგი ვარსკვლავური სისტემის წარ­­­­მოქ­მ­ნას, როცა ორი ვარსკვლავი ერთმანეთს მისდევს ელიფსურ ორბიტაზე, ან პლა­­­­ნეტების წარმოქმნას ვარსკვლავის ბრუნვის სიბრტყეში). ვარსკვლავის ბირთვი ძლი­­ერ ცხელდება, ტემპერატურა დაახლოებით 10 მლნ … Read more

შოტლანდიელი ფიზიკოსი მაქს ველი 1831  წლის 13 ივნისს დაიბადა. შოტლანდიის დედაქალაქში, ქალაქ ედინბურგში, ადვოკატის ჯონ კლერკ მაქსველის ოჯახში. 1850 – 1854 წლებში, სწავლობდა კემბრიჯის უნივერსიტეტში, სწავლის დასრულების შემდეგ კი ჯეიმსი დარჩა კემბრიჯში მასწავლებლად. მან დაიწყო  ფერთა თეორიაზე მუშაობა, რომელიც შემდგომში ფერადი ფოტოგრაფიის საფუძველი გახდა. ფარადეის მაგნიტებსა და ელექტრულ ნაკადებზე საუბრობისას მაქვსველმა დაასკვნა რომ  თუ მაგნიტი წინ … Read more

წყალი დედამიწაზე განსაკუთრებული მინერალია, რომელიც მის კლიმატს მართავს. ევოლუციური განვითარების დიდი გზა მცენარეებმა და ცხოველებმა სწორედ წყალის გარემოში გაიარეს. წყალს ახასიათებს მთელი რიგი ისეთი თვისებები, რომლითაც ის განსხვავდება სხვა ქიმიური ნივთიერებებისაგან და რომელთაც აქვთ უდიდესი ეკოლოგიური მნიშვნელობა  სიცოცხლისათვის. ასეთია უპირველეს ყოვლისა, წყლის თერმული თვისებები. წყალს აქვს უნარი დიდი რაოდენობით სითბოს შთანთქვის, მაგრამ სითბოგამტარობის გამო, წყალი … Read more

კავკასიაში მიწების დეგრადაცია და ეროზია ერთ-ერთი ყველაზე მწვავე ეკოლოგიური პრობლემაა, რაც აისახა კიდეც ეროვნულ გარემოსდაცვით პროგრამებში. დღეს ფაქტობრივად შეუძლებელია პრეევნციული ზომების მიღება. მიწების დეგრადაციაზე მოქმედებს როგროც ბუნებრივი, ისე ანთროპოგენური ფაქტორები. ამ უკანაკსნელთაგან განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია არაადეკვატური სასოფლო-სამეურნეო პრაქტიკა (ინტენსიური სოფლის მეურნეობა, აგროქიმიკატების ჭარბი გამოყენება, ციცაბო ფერდობების ხვნა, ინტენსიური ირიგაცია, ჭარბი ძოვება და ა.შ.), ასევე არამდგრადი ტყეთსარგებლობა, … Read more