სტატიები

სურსათის/სასურსათო პროდუქტების მოხმარება ოდითგანვე ადამიანისათვის აუცილებელი და ბუნებრივი მოთხოვნილება იყო, თუმცა მის მიმართ დამოკიდებულება სოციალური პირობების ცვლასთან ერთად თანდათან იცვლებოდა. ცნობილია, რომ ადამიანის ორგანიზმი თვითგანახლებადი და თვითრეგულირებადი სისტემაა, რომელშიც მუდმივად მიმდინარეობს ნივთიერებათა ცვლა (მეტაბოლიზმი), ანუ ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო პროცესი – დისიმილაცია (კატაბოლიზმი, ენერგეტიკული ცვლა), რომლის დროსაც ხდება რთულ ნივთიერებათა დაშლა, მათი დაჟანგვა და გამოყოფა, და ასიმილაცია … Read more

ცხოველების სიცოცხლეზე, მათ გამრავლებაზე თუ  განადგურებაზე სხვა ფაქტორებთან ერთად ადამიანის სამეურნეო საქმნიანობაც მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს.   ადამიანის მიერ უარყოფითი ზეგავლენა  ცხოველებზე სხვადასხვა გზით  ხორციელდება, მათ შორის:  პირდაპირი და უშუალო ზემოქმდებით- პოპულაციის სტრუქტურის დარღვევით, რომლის შედეგადაც შესაძლოა მძიმე შეგეგი მივიღოთ, ეს შესაძლოა იყოს განადგურება  ან განსახლება, _საციცოხლო პირობების შეცვლით. ხშირად კი, მრავალი ცხოველი ორივე ფაქტორის ერთდროულ … Read more

ბრუნოს მოწამეობრივი აღსასრულიდან 10 წლის შემდეგ გალილეომ პირველად გაიხედა ტელესკოპიდან და აღმოაჩინა, რომ ბრუნო მართალი იყო, „ირმის ნახტომი“ შედგებოდა უთვალავი ვარსკვლავისაგან, რომელიც შეუარაღებელი თვალით არ ჩანდა და ცაში მდებარე ზოგიერთი მნათობი სხვა პლანეტას წარმოადგენდა. გალილეო გალილე იყო პირველი მეცნიერი, რომელმაც ტელეკოპიდან დაინახა იუპიტერის ოთხი მთავარი თანამგზავრი: იო, ევროპა, განიმედე და კალისტო. მეცნიერი თვლიდა, რომ „ბუნების … Read more

დედამიწაზე ენერგიის პირველადი წყაროა მზე. ფოტოსინთეზის პროცესში მცენარეები ახდენენ მზის ენერგიის აკუმულირებას, შთანთქავენ გარემოდან ნახშირორჟანგს, წყალს და მათგან აწარმოებენ ორგანული ნივთიერებების სინთეზირებას საკუთარი საჭიროებისა და მთელი დანარჩენი ცოცხალი სამყაროსათვის. ამის გამო, მწვანე მცენარეებს პროდუცენტებს ანუ მწარმოებლებს უწოდებენ. ცხოველები მოიხმარენ მცენარის მიერ სინთეზირებულ ორგანულ ნივთიერებებს და მათ კონსუმენტები, ანუ მომხმარებლები ეწოდებათ. ბალახისმჭამელი ცხოველები პირველი რიგის კონსუმენტები … Read more

როდესაც ადამიანმა ცაზე პირველად ცისარტყელა შეამჩნია, მაშინ მან ოპტიკის შესახებ არაფერი იცოდა. მას მერე ცისარტყელაზე ბევრი მითი და ლექსი შეიქმნა. ძველ ინდურ მითოლოგიაში ცისარტყელა ჭექა-ქუხილის ღმერთად ითვლებოდა. ძველ ბერძნულ მითოლოგიაში ცისარტყელა იყო გზა ცასა და დედამიწას შორის, რომლის გასწვრივ დადიოდა მაცნე ღმერთების სამყაროსა და ადამიანთა სამყაროს შორის, სლავური ლეგენდის თანახმად ცისარტყელა იყო გველი, რომელიც წყალს … Read more

ინტერესი მარსისადმი ძველთაგანვე დაკავშირებული იყო ოცნებასთან, რომ გონიერ თანამოძმეებს შევხდებოდით. მარსი ჩვენს ყურადღებას იპყრობს ბუნებრივი სურვილით შევიხედოთ სრულიად უცნობ და ალბათ, ჩვენგან განსხვავებული მეზობელი პლანეტის სამყაროში. შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ როცა აღმოვაჩენთ მარსის ისტორიის ნაკვალევს, საინტერესო ბუნებრივ წარმონაქმნებს, ბევრ აღმოჩენას, რომელიც მარსზე დაგვხდება, ალბათ ჩვენს პლანეტაზე აღმოჩენებთან პირდაპირი კავშირი ექნება. ზოგჯერ შეიძლება ყური მოვკრათ ისეთ კითხვას:საჭროა … Read more

თუ გალაქტიკაში ვიმოგზაურებთ მზის სისტემა, რომელიც სუსტად ელიფსურ ორ­ბი­ტაზე მოძრაობს, (~220 მლნ. წელი) ერთ შემოვლაზე სამჯერ გადაკვეთს გალაქ­ტიკის შტოებს, სადაც ვარსკვლავთშორისი აირის, მტვერის ღრუბლებისა და ვარსკვლავების „ბინადართა“ სიმკვრივე გაცილებით მაღალია. ზის სისტემა მოძრაობს საშუალო სიჩქარით 230 კმ/წმ (828 000 კმ/სთ) ან 143 მი/წმ (514 000 კმ/სთ) გალაქტიკური ცენტრის გარშემო თავისი ტრაექტორიის ფარგლებში. მზის სისტემა ასევე … Read more

თუკი სამყარო ფართოვდება, მაშინ ის ოდსეღაც ძალიან პატარა იყო. ჰაბლის კანონი გვეუბნება, რომ გალაქტიკები ერთმანეთს შორდებიან სიჩქარით, რომელიც მათი ურთიერთდაშორების პროპორციულია. თუ ჩავთვლით, რომ გალქატიკები ყოველთვის ამ სიჩქარით მოძრაობდნენ, მაშინ სამყაროს დასაწყისში ყველა გალაქტიკა ერთსა და იმავე ადგილას იმყოფებოდა. ეს ნიშნავს რომ სამყაროს გაფართოება ერთი წერტილიდან დაიწყო.  ამ მოვლენას დიდი აფეთქება ეწოდება. მეცნიერები ფიქრობენ რომ … Read more

არსებობს ტოქსიკური, ქიმიური ნივთიერებები, რომელსაც შეუძლია ცხოველისა და ადამიანის ჯანმრთელობის დაზიანება. ტოქსიკური, ქიმიური ნივთიერება ადამიანის ან ცხოველის ჯანმრთელობას ზიანს აყენებს. აალებადი ან ასაფეთქებელი გზით, ან კანის ან ფილტვების დაზიანებით, ჟანგბადის მიწოდებასთან რეაქციაში შესვლით, ან ალერგიული რეაქციების გამოწვევით. მაგალითად მუტაგენური ქიმიური ნივთიერებები ანუ რადიაციის ფორმები, იწვევენ დნმ-ს მუტაციას ან ზრდიან მუტაციების სიხშირეს. „მაგალითად, აზოტოვანი მჟავა (HNO2), … Read more

სტანდარტული ვარსკვლავი, ისეთი, როგორც ჩვენი მზეა, ყალიბდება როგორც გა­­იშ­ვიათებული წყალბადის უზარმაზარი სფერო, რასაც პროტოვარსკვლავს უწოდე­ბენ; გრავიტაციის გავლენით ის თანდათანობით იკუმშება და ამ დროს მისი ბრუნ­­ვის სი­ჩ­ქარე მატულობს (რაც ხშირად იწვევს ორმაგი ვარსკვლავური სისტემის წარ­­­­მოქ­მ­ნას, როცა ორი ვარსკვლავი ერთმანეთს მისდევს ელიფსურ ორბიტაზე, ან პლა­­­­ნეტების წარმოქმნას ვარსკვლავის ბრუნვის სიბრტყეში). ვარსკვლავის ბირთვი ძლი­­ერ ცხელდება, ტემპერატურა დაახლოებით 10 მლნ … Read more